In de rubriek ‘werken als…’ interviewen we mensen uit de uitvaart- & rouwbranche over hun bijzondere beroep. Zo willen we jullie de vele mooie, lastige en ontroerende kanten laten zien die deze branche kent… Als iemand is overleden wordt hij of zij, voor zover dat lukt en wanneer dat gewenst is, toonbaar gemaakt voor de nabestaanden. Hoe gaat deze overledenenverzorging in zijn werk en hoe is het om dit werk regelmatig uit te voeren? Voor Joost Romeyn van LUX Compagnie is het een dagelijkse bezigheid. Naast het maken van omhulsels en kisten, verzorgt hij overledenen. Hij verzorgt ze, maakt ze op en kleedt ze aan. Dit doet hij samen of in overleg met de nabestaanden. “Ik ga altijd in gesprek met de nabestaanden en laat hen weten dat ik hun wensen voorop stel. Zij bepalen of iemand toonbaar mag zijn en de manier waarop. Regelmatig helpen ze mee met het verzorgen. Dit is voor velen een manier om om te gaan met het verlies”, zegt Joost.
Portret van overledenenverzorger Joost
Waarnemen van stervensproces
“Na het moment van overlijden zijn er bij de overledene allerlei gelaagde processen gaande. Ik neem die processen waar en stem daarop de overledenenzorg af”, legt Joost uit. “Waarneming is een belangrijk onderdeel van mijn vak. Bij ieder mens is het stervensproces anders. De een blijft heel lang warm, terwijl de ander snel koud wordt. De een is rustig gestorven en de ander in een gevecht. Dit heeft allemaal invloed op het lichaam van de overledene en de zorg die ik daarbij verleen.” Hij maakt bijvoorbeeld mee dat mensen kilo’s kwijtraken als ze zijn overleden. Hun kleding is dan veel te groot en moet kleiner worden gemaakt. Hij bewerkt de kledingstukken en maakt ze passend zodat de overledene er weer toonbaar uitziet.
Mijn leven gaat over loslaten en opnieuw beginnen. Daarom ben ik uiteindelijk de overledenenzorg in gegaan.
Een dekbed
Joost krijgt ook te maken met mensen die ernstig letsel hebben. "Laatst was er een man die zelfmoord had gepleegd, waarvan het gezicht ernstig beschadigd was. Dan probeer ik iemand toch toonbaar te maken voor zover dat mogelijk is”, vertelt hij. Hij verzorgde de man en legde een dekbed waar hij vaak onder had geslapen, over hem heen. De lichaamsdelen die niet beschadigd waren, zoals zijn oor en bovenarm, ontblootte Joost, zodat de nabestaanden hem konden herkennen. Wanneer het mogelijk is camoufleert hij wonden. Dit doet hij met postmortale make-up.
Lippen stiften
“Mijn beautycase is drie keer zo groot als een normale. Ik koop make-up bij speciaalzaken want je kunt met de doorsnee spullen geen overledene opmaken”, legt hij uit. De huid van een gestorven persoon neemt geen vocht meer op. Make-up kan dus niet intrekken en ligt er bovenop. Een tijdje terug maakte hij samen met twee dochters hun overleden moeder op. Ze wilden dat ze er net zo uitzag als altijd. Met een speciale techniek stiftte Joost haar lippen. “Ik deed de lippenstift aan de bovenkant van mijn hand en mengde dit met olie. Met een penseel bracht ik het aan op haar lippen.”
Leren voor overledenenverzorger
Werken met overledenen en nabestaanden geeft Joost veel voldoening. “Ik hou van mensen, en om met elkaar een proces aan te gaan”, zegt hij. "Regelmatig krijg ik een knuffel van nabestaanden. Ik raak echt met hen verbonden, een mooie bijkomstigheid van mijn vak." Joost heeft een bijzondere loopbaan doorgemaakt. Op zijn veertiende werd hij van school gestuurd en ging toen aan de slag bij Monumentenzorg Amsterdam. Daar leerde hij te werken met allerlei materialen en gereedschappen. Verder is hij altijd kunstenaar geweest en heeft hij een aantal bedrijven gehad waar hij verschillende voorwerpen maakte. Zijn leven is niet altijd makkelijk geweest. Hij heeft verdrietige momenten meegemaakt. Twee keer is hij een vrouw verloren en zijn schoonzus is omgekomen tijdens het vliegtuigongeluk van de MH17. De dood is hierdoor verweven met zijn leven. “Mijn leven gaat over loslaten en opnieuw beginnen. Daarom ben ik uiteindelijk de overledenenzorg in gegaan.” Hij heeft een aantal cursussen gevolgd. Nog steeds studeert hij dagelijks en wordt hij regelmatig begeleid door artsen. De inzichten veranderen namelijk snel in deze tijd. “In Nederland heb je niet zoveel goede opleidingen voor mijn vak. Het waarnemen van het stervensproces heb ik geleerd uit ervaring.”
Moeilijk te voorspellen
Het nadeel van het beroep overledenenverzorger is dat de werktijden onregelmatig zijn en dat je altijd bereikbaar bent. Mensen kunnen ieder moment overlijden, dat is moeilijk te voorspellen. "Het is soms best vermoeiend, want het neemt mijn hele leven in beslag", zegt Joost. Hij houdt het werk goed vol dankzij de fijne mensen waarmee hij samenwerkt en de gesprekken die hij met zijn vrouw voert. "Ik ben een enorme prater. Als ik iets heb meegemaakt wat ik kwijt wil, vertel ik dat aan mijn vrouw. Dat is erg prettig", zegt hij. Zijn vrouw Moniek werkt ook in de uitvaartbranche, dus ze kunnen elkaar goed begrijpen.
Reacties (33)