Rouw wordt vaak gelinkt aan de dood. Niet heel gek natuurlijk. Maar wist je dat het ook goed mogelijk is om te rouwen om iemand die nog in leven is? Dit is bijvoorbeeld wat er gebeurt als een dierbare lijdt aan een vorm van dementie. Het roept veel emoties op als je ziet dat de gezondheid van iemand die zo dichtbij je staat langzamerhand achteruit gaat. Hierdoor kan het rouwproces al bij leven beginnen. Lees hier meer over rouw en verlies bij dementie, ofwel rouwen om iemand die nog leeft.
Alzheimer
Een op de drie vrouwen krijgt dementie, tegenover een op de zeven mannen. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. In totaal heeft maar liefst 70% van alle mensen met dementie Alzheimer. De ziekte begint bij de meeste na hun 60-65ste jaar. Naarmate de ziekte erger wordt, krijgt iemand steeds meer moeite met dagelijkse handelingen en geheugen- en concentratieproblemen. Dit heeft niet alleen een grote impact op degene die hier aan lijdt, maar ook op familie en vrienden.
Rouw zonder overlijden
Rouwen om iemand die er nog is wordt ook wel eens anticiperende rouw genoemd. Helaas wordt deze vorm van rouw nog te weinig belicht. Hier willen wij met dit artikel verandering in brengen. De verbinding van rouw met de dood zorgt ervoor dat wij ons soms schuldig voelen als we symptomen van rouw ervaren zonder dat er iemand is overleden. Onterecht, want het is volkomen begrijpelijk dat je verdrietig bent wanneer je bij leven beetje bij beetje afscheid moet nemen van de persoon zoals je die kende. Er komen naar mate het proces vordert steeds meer verliezen die je moet verwerken. Naast schuldgevoel kun je boosheid, machteloosheid en eenzaamheid ervaren. Probeer je emoties en gevoelens vooral niet weg te drukken. Een rouwcoach kan jou in dit proces helpen.
Machteloosheid
Allereerst is het belangrijk om te weten dat het proces van dementie bij ieder mens anders verloopt. Dit maakt het daarom ook enorm lastig om te weten wat er allemaal zal komen. Wat helaas zeker is, is dat dementie een slopend proces kan zijn waar nog geen genezing voor gevonden is. In het begin herken je de symptomen wellicht niet meteen. Dit komt onder andere ook omdat dementie in de meeste gevallen voorkomt bij ouderen. Zij schuiven het vaak op het ouder worden, want naar mate je ouder wordt, vergeet je ook meer. Ergens is dit ook een stukje hoop; je wil natuurlijk helemaal niet deze diagnose krijgen. Het kan beginnen met het vergeten van de namen van mensen om je heen, verward overkomen of telkens vergeten waar je een voorwerp hebt neergelegd. Ongelukkigerwijze kan het steeds erger worden. Zo erg, dat er een punt komt waarop je dierbare je niet meer herkent. Een moment dat vanzelfsprekend ontzettend pijnlijk is. Als dat punt is bereikt, kunnen er vele emoties worden opgeroepen. Je kunt verdrietig en teleurgesteld zijn en er kan een groot gevoel van machteloosheid over je heen komen.
Een opeenstapeling van verliezen
Het afscheid van een naaste met dementie begint dus al bij leven. Rouwen bij dementie is eigenlijk een opeenstapelingen van verschillende verliezen. Uiteraard gaat iedereen hier anders mee om, net zoals bij een overlijden. Bij rouw en verlies bij dementie kun je onder andere het volgende verwachten:
- Het verliezen van je naaste zoals je hem of haar kende;
- Het verliezen van het vertrouwde rolpatroon;
- Het verliezen van wederkerigheid en gelijkwaardigheid in de relatie;
- Het verliezen van onderlinge steun;
- Het verliezen van de vrijheid om je eigen tijd in te delen;
- Het verliezen van een toekomst samen.
Heel veel gevoelens...
Eerder gaven wij al aan dat het proces van dementie bij iedereen anders verloopt. Dit geldt ook voor het rouwproces. De gevoelens die de meeste mensen ervaren zijn ontkenning, verdriet, agressie, schuld en berusting. Het eerste gevoel, ontkenning, is een reactie van jezelf om je te beschermen tegen de pijnlijke gevoelens. Je wil het niet geloven, dus doe je alsof er niets aan de hand is. Je wil de pijn niet onder ogen zien. Dit kan weer overslaan in afstandelijkheid naar je dierbare met dementie toe. Je wordt misschien wel boos als hij of zij weer iets vergeet of accepteert het vreemde gedrag niet. Hierdoor kun je schuldgevoelens opwekken.
'Hoe gaat het nu verder?'
Toch komt er altijd een punt waarop je er niet meer omheen kunt. Je kunt het niet meer ontkennen. Als dat punt is bereikt, komen er weer nieuwe vragen, zoals 'Hoe gaat het nu verder?' Het rouwproces is niet gemakkelijk. Naast de emotionele gevoelens, komen er ook lichamelijke reacties bij kijken. Je kunt last krijgen van slaapproblemen, gebrek aan eetlust, hoofdpijn, vermoeidheid, maagklachten en hartkloppingen. En je kunt je eenzaam voelen... De meesten zullen de situatie uiteindelijk accepteren. Je kunt er niets aan veranderen, hoe verdrietig het ook is. Op een gegeven moment moet je nadenken over de toekomst. Welke zorg kun je zelf bieden? En waar heb je hulp bij nodig? Bespreek de mogelijkheden met andere familieleden.
Tip: denk ook alvast na over passende nazorg.
Rouw en verlies bij dementie: tips
- Praat over je gevoelens met familie, vrienden of lotgenoten. Als je het gevoel hebt dat dit niet werkt kun je ook contact zoeken met hulpverleners;
- Maak genoeg tijd voor jezelf vrij;
- Ga op zoek naar ontspanning;
- Stel je omgeving ervan op de hoogte wanneer je je eenzaam voelt en behoefte hebt aan gezelschap of afleiding;
- Neem contact op met je huisarts als je klachten hebt als neerslachtigheid en angst of doodop bent, maar niet kunt slapen. Dit kan namelijk een depressie zijn;
- Accepteer je gevoelens;
- Probeer je waar het kan te richten op positieve zaken, zoals op wat nog wél mogelijk is, of op dingen waar jij zelf plezier aan beleeft: muziek luisteren, wandelen, sporten of lezen.
Goed afscheid nemen
Een goed afscheid, waar je met een warm hart op terug kunt kijken, is belangrijk. De dood op zichzelf is al verschrikkelijk, maar als je dierbare je ook niet meer herkent en bijvoorbeeld niet meer kan praten, kan dit extra moeilijk zijn. Wellicht biedt het een beetje troost om te weten dat er een hoop echt nog wel doordringt tot je naaste met dementie. Je dierbare is nog bewust van de omgeving, de liefde en de zorg die hij of zij ontvangt. Laat daarom merken dat je er bent. Zeg wat voor jou goed voelt om afsluiting te krijgen.
Bron: Alzheimer Nederland, Dementie.nl
Reacties (1)