Ieder geloof kent eigen gebruiken en rituelen, zo ook tijdens de uitvaart. Vandaag vertellen we je meer over de joodse uitvaart. Wist je bijvoorbeeld dat cremeren van oorsprong binnen het Jodendom verboden is? En dat er bij de uitvaart over het algemeen geen muziek gedraaid wordt? Lees alles over de joodse uitvaart.
Als iemand sterft...
Als het moment van overlijden dichtbij is, wordt de dierbare geen moment alleen gelaten. Wanneer de laatste adem wordt uitgeblazen, spreken de aanwezigen de volgende joodse geloofsbelijdenis uit: "Hoor Israël de Heer is onze God de Heer is één". Ze proberen hierbij het woord 'één' gelijk te laten vallen met het moment van sterven, omdat de 'eenwording van Gods Naam' in deze wereld de uiteindelijke bestemming is. Na het overlijden zal vervolgens psalm 91 uitgesproken worden.
Cremeren is verboden
Binnen de joodse cultuur is het van oorsprong gebruikelijk om te kiezen voor een sobere begrafenis. In verband met het geloof in de lichamelijk wederopstanding is cremeren voor orthodoxe joden vrijwel verboden. Voor liberale joden is crematie vrij gangbaar. Als iemand is overleden, moet de joodse uitvaart zo snel mogelijk in gang gezet worden. Het lichaam van een overledene wordt - het liefst vlak voor de joodse uitvaart - ritueel gereinigd in respectvolle stilte. Bij deze reiniging worden mannen alleen gewassen door mannen en vrouwen alleen door vrouwen.
Bij de joodse uitvaart horen geen bloemen en muziek
'Lewaja' staat voor de gehele joodse uitvaart. Een joodse uitvaart is vaak heel simpel en sober, zo ook de begraafplaats. Er worden over het algemeen geen bloemen neergelegd en er wordt geen muziek afgespeeld. Dit joodse gebruik komt vanuit de volgende gedachte: "Met lege handen komt men op de wereld en met lege handen verlaat men de aarde ook weer".
Inscheuren
Op de meeste joodse begraafplaatsen worden overleden personen richting de Tempel van Jeruzalem begraven, wat in Nederland betekent dat er richting het oosten wordt begraven. Vanuit daar zal de opstanding der doden beginnen. Mooi weetje: als teken van rouw wordt voor de begrafenis een scheur gemaakt in een kledingstuk van de meest betrokken nabestaanden. Dit is afgeleid van het moment dat aartsvader Jakob, na het horen over het nieuws dat zijn zoon Jozef was verscheurd door een wild dier, een kledingstuk verscheurde.
Op de begraafplaats
Op de begraafplaats zelf is vaak een ruimte waar eerst een speciale dienst gehouden wordt. Vervolgens wordt de kist door mannen uit de eigen gemeenschap naar het graf gedragen, waarbij de kist hierbij drie keer wordt neergezet. Eenmaal aangekomen bij het graf laten de dragers de kist zakken en gooit de familie drie scheppen zand op de kist en spreken ze de volgende zin uit: "De stof keert terug naar de aarde, waaruit ze ontstaan is; de ziel echter keert terug tot God, die haar gegeven heeft". Als het graf vervolgens wordt dicht geschept, worden verschillende teksten en gebeden uitgesproken. Nog een aantal handelingen die de joden op de dag van het afscheid uitvoeren:
- Wanneer er tien joodse mannen aanwezig zijn, zeggen de mannelijke nabestaanden het kaddishgebed op. Dit is een gebed ter heiliging van Gods naam.
- Het graf wordt pas verlaten als deze helemaal met zand bedekt is.
- De aanwezigen vormen een rij aan twee kanten, waar tussendoor de rouwende familie langzaam van het graf wegloopt. De rijen symboliseren steun door vrienden en de gemeenschap.
- Bij het verlaten van de begraafplaats wassen de mensen hun handen om zo onderscheid te maken tussen de cultische onreine dood en het leven.
De sjiwwe: meest intensieve rouwweek
De Sjiwwe is de meest intensieve rouwweek. Elke avond komen er verschillende mensen naar het rouwhuis om de nabestaanden te troosten. Dit doen ze onder andere door samen het avondgebed uit te spreken. Ook bieden zij de zogeheten 'maaltijd van herstel' aan, die bestaat uit ei en brood.
Nog een paar weetjes
- De voorkeur in het jodendom is de overledene niet in een kist te begraven, maar men heeft zich aangepast aan de wetgeving in Nederland.
- Joden hebben als gewoonte om voor de overledene een speciale kaars aan te steken, de spiegels in het huis van de overledene te bedekken en zich te onthouden van vlees en wijn.
- Op feestdagen, zoals Sabbat, wordt er geen joodse uitvaart gehouden.
- Als het lichaam in de kist ligt, wordt er meestal nog wat aarde van Israël over het lichaam uitgestrooid of in een zakje onder het hoofd gelegd. Dit staat voor verbondenheid met het eigen land.
- Zo lang de overleden persoon niet begraven is, mag niemand getroost worden. Dit heeft te maken met de gedachte dat zolang de overledene nog niet begraven is, 'respect voor de dode' bovenaan staat.
- Het is een gewoonte om een steentje op het graf te leggen, wanneer je het graf bezoekt. Zo is er te zien dat er iemand is geweest.
Bron: Het NIK, Holy Home, LECA en Joods Cultureel Kwartier
Reacties (2)