‘Welke muziek is gepast?’ Dat is een vraag die ik vaak hoor als ik met nabestaanden om de tafel zit om een afscheidsdienst voor te bereiden. ‘Wat staat er in de top tien wat we zouden kunnen gebruiken?’ Eerlijk waar, ik zou het niet weten. Ik ken natuurlijk wel wat namen maar kijk nooit naar een top tien of twintig. Ik kijk naar wat de mensen raakt. Speciaal voor RememberMe.nl geef ik zeven handreikingen om geschikte uitvaartmuziek te kiezen die naadloos past bij een afscheidsdienst.
- Vergeet 'hoe het hoort' en blijf bij jezelf
Hoe het hoort is niet belangrijk bij de keuze voor wat er gaat klinken tijdens de afscheidsdienst. Het gaat erom dat het muziek is die je raakt, die aangeeft hoe je je voelt, die jouw en jullie verhaal vertelt of die past bij de overledene. Ben je vol ongeloof over het overlijden, boos, verdrietig of voelt het juist aan als een voltooid leven dat iemand heeft geleefd? Zoek altijd de muziek die past bij jouw en jullie eigen emotie.
‘Alles is goed’, zeg ik altijd in de voorbereiding, ‘als er maar een verhaal bij hoort’. Zo passen ‘Ik zou je het liefste in een doosje willen doen’ van Donald Jones en ‘The ghost of Tom Joad’ van Bruce Springsteen wat mij betreft in één dienst omdat deze nummers regelmatig door een mevrouw en haar man werden beluisterd, samen in de auto op weg van een gezellig uitje naar huis. Het gaf haar troost en kracht deze muziek te horen op de laatste reis van haar man.
The Ghost of Tom Joad - Bruce Springsteen:
- Kiest bewust voor een tekst
Een tekst is essentieel voor een lied. Het kan zijn dat je een lied vanwege één regel wilt kiezen. Maar als de rest van de tekst vervolgens volstrekt niet van toepassing is op jullie of de overledene, is het dan verstandig om het lied te kiezen? Zo lag voor een Indonesische dame die gek was op orchideeën het liedje ‘Je bent voor mij als een wilde orchidee’ van Willy Alberti voor de hand. Tot we de tekst beluisterden en erachter kwamen dat het lied ging over een dame die veel liefdesrelaties had. Dat gold zeker niet voor de overleden mevrouw, dus verdween het liedje snel van ons lijstje.
- Kies bewust voor de stemming die je creëert
Ook hier geldt weer: voel je vrij om de sfeer te kiezen die bij jullie past. Soms is een rustige sfeer fijn. Heb je wel eens gedacht aan geluiden uit de natuur bij binnenkomst? Maar ook een andere sfeer is prima. Ik kan me van jaren geleden een uitvaart herinneren van een man die fervent drummer was. In de maanden voor zijn overlijden koos hij zelf zijn muziek. Ik hoor hem nog lachen bij het openingsstuk waarin ruim vijf minuten applaus klonk en vervolgens een uitgebreide drumsolo. Heerlijk vond hij dat! Of die van een mevrouw, met kleurige bloemen en ballonnen bij de kist en die gek was op André Rieu. Bij binnenkomst werden de mensen getrakteerd op een mooie wals uit een openluchtconcert in Maastricht. Bij haar klopte het gewoon. Geen treurig gedoe, dat afscheid.
- Kondig de muziek aan met het verhaal erbij
Muziek, tekst, beeld, rituelen en symbolen vormen één geheel. Ook al is voor jullie het verhaal achter een stuk, nummer of lied duidelijk. Maak van de afscheidsdienst één geheel door voorafgaand of na afloop van alle muziek het verhaal erbij te vertellen.
- Clichés werken wel
Wees niet bang voor clichés. Ze werken namelijk wel. Als je toch wilt kiezen voor een veel geprogrammeerd lied of stuk, doe dit dan gewoon. Als er voor jou of jullie een reden aan ten grondslag ligt, ga het cliché dan niet uit de weg. Is er bijvoorbeeld muziek die door diverse uitvaartdiensten binnen een familie heen sijpelt, kies die dan. Maar laat het een bewuste keuze zijn. Mieke Telkamp, Andrea Boccelli, Stef Bos, Paul de Leeuw, Claudia de Breij en vele andere hebben nu eenmaal nummers gezongen die in onze cultuur aanspreken en werken.
- Vergeet livemuziek niet
Niets zo mooi als een klein liveoptreden tijdens een afscheidsdienst; de kleindochter op piano, de zoon met een eigen rap of de vriendin die hun lievelingslied zingt. Muziek hoeft zeker niet alleen uit boxen te klinken! Ben je bang dat het rommelig wordt of dat er iets fout gaat? Het zou inderdaad zomaar kunnen dat een optreden even misloopt. Maar hoe erg is dat? Het is jullie afscheid en ieder zet zijn of haar beste beentje voor. Mijn ervaring is dat de meeste personen die een optreden hebben verzorgd tijdens een afscheidsdienst daar achteraf zeer blij mee zijn. Voor hen was het erg fijn dat ze dat konden doen. Uiteraard kun je ook kiezen voor professionele musici.
- Het mag ook stil zijn
De stilte is ten slotte een vergeten element tijdens een afscheidsdienst. Er hoeft niet altijd wat te klinken. Kaarsen mogen best in rust en stilte worden aangestoken, zodat mensen ook stil kunnen worden van binnen en zich kunnen openstellen voor hun eigen emoties en gedachtes. Wij zijn er zo aan gewend om de hele dag klank producerende mp3 spelers en televisies om ons heen te hebben, dat we de muziek vaak niet meer horen. Pas vanuit stilte kan je echt luisteren naar muziek. Graag geef ik dus deze laatste tip mee bij de keuze van de muziek bij jouw afscheid: kies bewust voor een moment van stilte.
Ten slotte
Muziek komt uit het hart en raakt het hart. Muziek maakt los wat met gesproken woorden, beelden, rituelen en symbolen niet aangeraakt kan worden. Muziek is onmisbaar. Volg je hart en kies wat bij jou en jullie past. Dan is het altijd goed.
Reacties (1)