Op 4 mei wordt in Nederland de Nationale Herdenking (Dodenherdenking) gehouden ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Europa en in Zuidoost-Azië. Het is een dag waarop we stilstaan bij de militairen en burgers en de verschrikkingen van oorlog en conflict. Ook worden er tijdens Dodenherdenking slachtoffers herdacht die zijn omgekomen in andere oorlogen of bij vredesmissies. Wij vertellen je in dit artikel meer over Dodenherdenking.
3, 4 of 5 mei?
De Nationale Dodenherdenking werd in de periode van 1946 tot 1968 meerdere malen verschoven naar 3 mei. Dit gebeurde voornamelijk in het geval dat 4 mei op een zondag viel. In 1968 werd door de regering besloten om voor altijd 4 mei aan te houden. Op 5 mei wordt de bevrijding van de Duitse bezetting (1940-1945) gevierd.
Wie worden herdacht op 4 mei?
Tijdens de Dodenherdenking op 4 mei worden alle oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog uit het toenmalige Koninkrijk der Nederlanden herdacht, de slachtoffers die vielen tijdens de koloniale oorlog in Indonesië, en ook de slachtoffers die daarna vielen tijdens oorlogs- en vredesoperaties waarbij Nederland betrokken was. In de oorspronkelijke opzet ging het uitsluitend om de Nederlandse slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog, maar sinds 1961 wordt officieel een ruimere definitie gehanteerd die alle Nederlandse oorlogsslachtoffers of omgekomenen (over de hele wereld) sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog omvat.
Het memorandum
Het memorandum is de officiële tekst die aangeeft wie we herdenken tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei. Het memorandum luidt als volgt:
"Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord; zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna."
Het memorandum wordt al sinds 1946 gebruikt in het kader van de Nationale Herdenking en is bewust algemeen geformuleerd om alle verschillende oorlogsslachtoffers in te kunnen sluiten. De tekst is regelmatig aangepast door het Nationale Comité en voorgaande comités. Lees hier meer over de wijzigingen.
De Dam in Amsterdam
De Dodenherdenking vindt op verschillende plekken in Nederland plaats, maar de bekendste herdenking vindt plaats op de Dam in Amsterdam. Hier vindt ook de nationale herdenking plaats, waarbij de koning en koningin en andere hoogwaardigheidsbekleders aanwezig zijn. In 1956 werd het Nationaal Monument op de Dam onthuld en vanaf 1961 vond de Nationale Dodenherdenking hier plaats. Doordat verschillende militaire herdenkingen werden gecombineerd met de herdenking in de Ridderzaal, werden vanaf 1961 ook militairen die na 1945 zijn omgekomen herdacht op deze dag.
In de jaren '80 liep de belangstelling voor 4 en 5 mei flink terug onder de bevolking. De regering maakte er werk van om hier verandering in te brengen. Eind 1987 werd het Nationaal Comité 4 en 5 mei ingezet om meer samenhang tussen 4 en 5 mei te creëren. De belangrijkste taak van het comité: het geven van richting aan de zingeving van herdenken en vieren en het levend houden van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Dit heeft er onder andere toe geleid dat de Nationale Dodenherdenking op de Dam om 8 uur 's avonds plaatsvond in plaats van 4 uur in de middag.
Let op: vanwege het beperkte aantal mensen dat dit jaar aanwezig kan zijn bij de Nationale Herdenking op de Dam – dit jaar slechts 10.000 in plaats van de gebruikelijke 20.000 – verplicht het Comité 4 en 5 mei alle geïnteresseerden zich van tevoren aan te melden. Via deze link kun je een plek reserveren.
Twee minuten stilte
De Dodenherdenking is een belangrijk moment voor Nederland om stil te staan bij de slachtoffers van oorlog en conflict en om te herinneren wat er is gebeurd. Het is ook een realisatiemoment dat we ons moeten blijven inzetten voor vrede en vrijheid en een samenleving waarin ieder individu veilig en vrij kan leven.
De herdenking begint om 20.00 uur met twee minuten stilte (voorheen één minuut), waarbij heel Nederland stil staat. De eerste minuut voor diegene die zijn overleden, de tweede minuut om de mensen te eren die levend zijn teruggekeerd uit de strijd en waar de oorlog nog generaties lang impact had. Tijdens de stilte ligt het openbaar vervoer stil en zenden radio en televisie de ceremonieën uit. Na de twee minuten volgt het volkslied en worden er kransen gelegd bij de verschillende oorlogsmonumenten.
Kransen leggen
Op de Dam worden ook kransen gelegd voor alle oorlogsslachtoffers. De eerste krans wordt vlak vóór de twee minuten stilte neergelegd door de koning en koningin. Zij doen dit namens de Nederlandse bevolking. Na het Wilhelmus worden door overlevenden en Nederlandse autoriteiten kransen gelegd voor de verschillende groepen oorlogsslachtoffers.
Vlag halfstok
Op de dag van de Dodenherdenking hangt in heel Nederland de vlag van 6 uur 's avonds tot zonsondergang halfstok. Dit als teken van rouw. Op 5 mei gaat overal de vlag weer uit om Bevrijdingsdag te vieren.
Herdenking bij jou in de buurt
Het hele jaar door vinden herdenkingen plaats van verschillende groepen oorlogsslachtoffers. Bekijk hier de herdenkingskaart om uit te zoeken waar en wanneer er een herdenking bij jou in de buurt plaatsvindt.
Reacties
Er zijn nog geen reacties geplaatst bij dit artikel.