Sinds 1 juli zijn de coronamaatregelen voor uitvaarten versoepeld. De groepen genodigden mogen groter zijn en na afloop is een samenzijn met consumptie gelukkig weer mogelijk. De anderhalve meter blijft voorlopig. We zullen ermee moeten leren omgaan. In een context waar juist nabijheid belangrijk is, zijn afscheidsrituelen van grote waarde. Rituelen die de anderhalve meter waarborgen én overbruggen. Speciaal voor RememberMe deel ik graag mijn tips en ideeën voor afscheidsrituelen op anderhalve meter die ráken.
#1. Kies voor een afscheidsritueel dat raakt
Wat je ook bedenkt: ga voor een ritueel dat ráákt. Dit klink misschien eenvoudig, maar het is toch niet zo simpel. Want of iets raakt, dat weet je niet meteen. Natuurlijk kun je bij de ‘traditionele afscheidsrituelen’ nagaan of je er iets mee hebt. Wat zegt jou het samen kaarsen aansteken rond de overledene of een lange rij van genodigden die langs de kist gaan als laatste afscheid? Word je er warm van, troost het je, zou je dierbare het fijn hebben gevonden? Of gaan je haren er juist recht van overeind staan? In dat laatste geval is mijn advies: niet doen!
Bij een ‘nieuw’ ritueel heb je rust en ruimte nodig om te voelen of het jou en andere nabestaanden aanspreekt. Of iets raakt, ervaar je gevoelsmatig. Terwijl je deels ook met je verstand een ritueel vormgeeft. De gevoelsfactor is belangrijk bij de vormgeving van een ritueel. Niemand en dan ook niemand mag er kromme tenen van krijgen!
#2. Laat de mensen zoveel mogelijk zitten
Heel fijn is een ritueel waarin genodigden persoonlijk iets kunnen brengen bij de overledene. Een geliefd ritueel is dat men zelf een bloem bij de kist mag leggen. In coronatijd is het verstandiger om in de ontvangstruimte vazen klaar te zetten op een veilige afstand van elkaar. De gasten kunnen zelf hun bloem erin zetten. Bij aanvang van de dienst worden de vazen door de uitvaartverzorger of de voorganger binnengebracht.
#3. Komen er wel mensen naar voren, regisseer dat dan goed
Natuurlijk zeg ik niet dat de mensen allemaal op hun stoel moeten blijven zitten. Ook in coronatijd is er alle ruimte voor kaarsen aansteken, toespraken, livemuziek of misschien wel een prachtige dans voor oma. Het is juist belangrijk om wél van die stoel af te komen. Maar zorg voor weinig lopende mensen tegelijkertijd en spreek van tevoren goed af wie waar naartoe loopt en wat doet. Bij het aansteken van de kaarsen kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om de kaarsen links en rechts van de overledene te plaatsen en deze te laten aansteken door twee personen met allebei een eigen aansteekkaarsje. Voor een uitvaart met veel sprekers is het een optie om twee lezenaars neer te zetten. Of, als er geen tweede lezenaar is, een hoge statafel met microfoon, aangekleed met rok, kaars en bloemetje.
#4. Laat mensen niets aanraken of beetpakken
Een ritueel wat tegenwoordig vaker wordt uitgevoerd is een draad die gespannen is vanuit de overledene en door alle aanwezigen wordt vastgepakt en doorgegeven. Zo laten we zien dat iedereen aan elkaar is en blijft verbonden, ook al neemt de overledene afscheid. Zelfs als de draad bij de overledene wordt losgeknipt. Dan nog blijft de verbinding tussen de aanwezigen bestaan. Mijn tip is om in coronatijd niet te kiezen voor dit ritueel. Wel kun je bijvoorbeeld vanuit de overledene een lint verbinden met alle bloemstukken of met stenen die op de grond liggen.
#5. Betrek online gasten bij het ritueel
Hoe lastig is het dat je in je gastenlijst moet strepen, omdat je meer genodigden hebt dan er op anderhalve meter zitplaatsen beschikbaar zijn in de aula of afscheidsruimte. De meeste crematoria bieden gelukkig de mogelijkheid aan om de uitvaart bij te wonen via een livestreamverbinding op internet. Of ze maken een opname, zodat mensen de dienst achteraf kunnen meemaken.
Zorg ervoor dat het ritueel goed te volgen is voor de online gasten. Betrek de online gasten erbij alsof ze fysiek aanwezig zijn. De aula heeft gewoon een aantal virtuele zitplaatsen erbij gekregen.
#6. Kies woorden van afscheid
Is je dierbare overleden aan corona, dan is de kans groot dat je niet aanwezig kon zijn tijdens de laatste levensfase. Laatste woorden zijn misschien niet uitgesproken en je hebt het loslaten op afstand beleefd. Voor velen die dit hebben meegemaakt is dit een groot verdriet. Kies daarom de uitvaart als moment waarop je de afscheidswoorden wel expliciet uitspreekt. Zeg wat je had willen zeggen. Nu kan het nog. Kies je woorden zodanig dat je ze wilt delen met de genodigden. Persoonlijke woorden van afscheid kun je ook op een eerder moment uitspreken, bijvoorbeeld tijdens een privé-wake rond de kist.
#7. Zoek een 'coronaveilige' locatie
Afscheid nemen op anderhalve meter in coronatijd voelt niet voor iedereen prettig en ‘veilig’. Geldt dat ook voor jou? Ga dan op zoek naar een locatie waar je je wél veilig voelt. Een locatie met een goede hygiëne en ventilatie. Gelukkig voldoen aula’s aan alle hygiëne-eisen en zorgt het aulapersoneel voor de gezondheid van jou en je gasten. Of denk eens aan een afscheidsdienst in de open lucht? Bijvoorbeeld op een natuurbegraafplaats of in een openluchttheater.
Voorbeelden van rituelen op anderhalve meter
- Aansteken kaarsen
Kies je voor het aansteken van kaarsen, nodig dan ook de online gasten uit om het licht te maken voor de overledene. Dit kan door een kaarsje aan te steken. Maar ook een lamp geeft licht, een telefoon of de zon. Licht is licht. Denk er ook aan om de mensen hiervoor uit te nodigen die het afscheid op een later moment terugkijken. Een zee van licht in een zee van tijd is toch een prachtige ode? - Laatste afscheid
Het laatste afscheid als defilé rond de kist? Bij kleine gezelschappen kun je er ook voor kiezen om de gasten op eigen gelegenheid naar voren te laten komen. Als dit bij jullie past, dan is dit een hele fijne manier voor het laatste afscheid. Zorg wel dat je goed uitlegt wat je van de gasten verlangt. Wil je het helemaal goed laten verlopen, spreek dan vooraf met één of twee gasten af of ze als eerste naar voren willen komen.
Wil je de online gasten uitnodigen voor het laatste afscheid? Dat kan bijvoorbeeld door ze te vragen een bloem uit eigen vaas of tuin bij hun eigen lichtje neer te leggen. - Wat we nog zeggen willen …
Projecteer Whatsappjes of berichtjes van online gasten op het beeldscherm of lees ze voor. Sluit bij de rouwbrief een kaartje in dat men kan terugsturen. Ook kun je korte video’s projecteren van niet aanwezige gasten. Maar let wel op dat het niet te veel wordt wat je laat zien. - Walk-in afscheid
Kies voor een walk-in afscheid. Door een doorloop te organiseren van gasten rond de kist kan het gezelschap dat persoonlijk afscheid neemt groter worden. De afscheidsdienst kun je dan houden onder een select gezelschap. Overleg met je uitvaartverzorger over de mogelijkheden. - Wake rond de kist
Houdt een wake rond de kist. Juist als je er niet bij kon zijn tijdens de laatste levensmomenten van je dierbare kan een wake na het overlijden helend zijn. Zeg wat je zeggen wilt, doe wat je doen wilt. Is je dierbare overleden aan corona, weet dat na drie dagen het besmettingsgevaar geweken is. Er zijn veel ruimtes (24-uurs kamers) beschikbaar waar een wake mogelijk is. Informeer bij je uitvaartverzorger.
Reacties
Er zijn nog geen reacties geplaatst bij dit artikel.