Kinderen betrekken bij de uitvaart: tips en adviezen

Kinderen begrijpen vaak meer dan wij denken. Toch vinden volwassenen het vaak lastig om over de dood te praten met kinderen. Maar het is nu eenmaal zo dat ook kinderen te maken krijgen met de dood. Slechts 1 op de 20 kinderen heeft voor zijn 16e nog nooit met een verlies te maken gehad. Het is dus belangrijk om dit onderwerp bespreekbaar te maken bij kinderen en jongeren. Gelukkig is hier steeds meer aandacht voor en zien we ook dat kinderen vaker worden betrokken bij het afscheid. Maar hoe kun je het onderwerp nu het beste bespreken met kinderen en hoe kun je kinderen betrekken bij de uitvaart?

Praten en vragen beantwoorden

Aangezien alle kinderen vroeg of laat te maken krijgen met de dood is het belangrijk om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Op welke manier je dit het beste kunt doen, verschilt per leeftijd, maar wat eigenlijk bij iedere leeftijd belangrijk is, is dat je eerlijk en duidelijk bent. Probeer niet in vage termen te spreken. Als je bijvoorbeeld tegen een kind zegt dat iemand voorgoed is gaan slapen, zal hij of zij misschien niet meer naar bed durven. Noem het beestje dus bij de naam, de woorden dood en overlijden mag je best gebruiken. Dit voorkomt misverstanden en het helpt het kind om het definitieve karakter van de dood te begrijpen. Leg gedoseerd en in begrijpelijke taal, die past bij de leeftijd van het kind, uit wat de dood inhoudt.

Vind je het lastig om het te bespreken? Pak er dan een boek bij of kijk samen een film die geschikt is voor zijn of haar leeftijd en die het onderwerp op een toegankelijke manier bespreekbaar maakt. Er zijn heel wat kinderfilms en kinderboeken te vinden waarin de dood en rouw naar voren komen. Wat ook een optie is, is om het kind te vragen of hij of zij vragen heeft of zich dingen afvraagt. Vaak hebben kinderen hun eigen fantasie en door er naar te vragen weet je ook beter wat er omgaat in het hoofd van het kind.

Kinderen voorbereiden op de uitvaart

Door de dood bespreekbaar te maken en te houden bij kinderen, krijgen ze een beter beeld van wat een overlijden nu precies inhoudt. Als er dan een overlijden plaatsvindt kunnen ze dit beter plaatsen. Maar ook dan is het belangrijk om er over te praten en om ze waar mogelijk en wenselijk ook te betrekken bij de uitvaart. Leg van te voren uit wat een uitvaart inhoudt en wat ze ongeveer kunnen verwachten, zodat ze niet te zeer schrikken van de verdrietige en emotionele sfeer. Want ze zullen bijvoorbeeld tantes en ooms zien die normaal gesproken erg vrolijk zijn en nu opeens heel verdrietig. Daarnaast kun je ook bespreken wat zij eventueel kunnen, mogen of willen doen tijdens de uitvaart.

Kinderen betrekken bij de uitvaart: tips en adviezen

Kinderen betrekken bij de uitvaart kan op verschillende manieren. Zo kun je een kind al in de dagen vóór de uitvaart erbij betrekken, maar ook tijdens of na de uitvaart. Hieronder volgen enkele voorbeelden. Let er wel op dat je het altijd goed afstemt met het kind. Betrek het kind indien mogelijk, maar forceer het niet. Het kind moet wel de kans krijgen het op zijn of haar manier af te sluiten.

Kinderen betrekken bij de uitvaart: vóór de uitvaart

Een tekening maken

Laat kinderen een tekening maken "voor" de overledene. Laat ze al hun fantasie in de tekening stoppen. Deze kun je vervolgens inlijsten en een speciaal plekje in huis geven. Maar je kunt de tekening ook bij of in de kist leggen. Dit is vooral geschikt voor jongere kinderen.

Een verhaal, gedicht of mooie herinnering

Is het kind oud genoeg om zelf te schrijven? Vraag het dan om een mooi verhaaltje of herinnering aan de overledene op te schrijven. Dit geeft ze ook de kans om hun gevoelens op te schrijven en kan een positieve invloed hebben op de rouwverwerking van het kind. Daarnaast kan het verhaaltje of de herinnering worden opgelezen tijdens de uitvaart door het kind zelf of door een ouder iemand. Is het kind wat ouder? Dan kan het wellicht zelf een mooi gedicht schrijven of een mooi gedicht opzoeken op internet.

De kist beschilderen

Kleine kinderen houden van tekenen en verven. Indien het mogelijk is kun je kinderen de kist laten beschilderen. Geef ze de vrijheid om liefdevolle tekeningen of tekstjes op de kist te verven. Laat ze losgaan met allerlei kleurtjes, gewoon omdat het kan! Een ander mooi idee is om de handafdrukken van alle kindjes in de familie op de kist te plaatsen. Het zorgt voor een beetje afleiding voor de kinderen en het geeft ze een gevoel dat ze meehelpen aan een mooi afscheid, maar dan wel op een leuke manier. Als de kinderen wat ouder zijn kun je ze mooie quotes of korte tekstjes op de kist laten schrijven.

Kinderen betrekken bij de uitvaart: tijdens de uitvaart

Foto's en muziek uitkiezen

Vraag het kind om samen met een volwassene foto's uit te zoeken van de overledene. Wat vindt hij of zij mooie foto's en welke beelden roepen fijne herinneringen op? Laat deze foto's terugkomen tijdens de uitvaartdienst. Datzelfde geldt voor muziek. Is er een liedje waarbij het kind aan de overledene moet denken? Of wellicht is hij of zij zelf wel muzikaal. Kinderen bij de uitvaart betrekken kun je ook doen door hen bijvoorbeeld een mooi stuk op de piano te laten spelen. 

Een voorwerp in de kist leggen

Wist je dat het mogelijk is om spullen mee te geven in een kist? Hoewel hier wel enkele regels aan verbonden zijn, mogen vrijwel alle makkelijk verteerbare voorwerpen in de kist worden geplaatst. Denk bijvoorbeeld aan de tekening die het kindje heeft gemaakt, brieven of foto's. Kinderen kunnen het ook fijn vinden om een knuffelbeertje mee te geven in de kist, dit geeft ze het gevoel dat de overledene niet alleen is.

Geef kinderen een rol tijdens de uitvaart

Kinderen betrekken bij de uitvaart kan natuurlijk het beste als je ze tijdens de uitvaart ook een rol geeft. Laat ze bijvoorbeeld een kaarsje aansteken voor de overledene. Je kunt ze een gebedje, een gedichtje of het zelf geschreven of uitgekozen verhaaltje laten voorlezen. Ook kun je denken aan een leuke knutselhoek op de uitvaart voor alle kinderen waarbij ze bijvoorbeeld tekeningen maken voor de overledene. Een knutselhoek op de uitvaart geeft kinderen de ruimte om hun verdriet op een fijne manier kwijt te kunnen en het zorgt voor een goede afleiding tussen al het verdriet door.

Kinderen betrekken bij de uitvaart: na de uitvaart

Een ballon in de lucht oplaten

Enkele dagen na de uitvaart kun je samen met het kind een (wens)ballon in de lucht op laten gaan. Ga naar een speciaal plekje waar het kind vaak kwam met de overledene, denk bijvoorbeeld aan een park. Het kindje kan een gedichtje of tekening vast maken aan de (wens)ballon zodat deze samen de lucht ingaan. 

Samen een gedenkobject maken of uitkiezen

Als het kind al wat ouder is kun je er aan denken om samen een gedenkobject te maken. Zo bestaat de mogelijkheid om samen met een professional het grafmonument of de urn te maken. Wil je het liever niet zelf maken? Dan kun je het kind ook betrekken bij het keuzeproces. Maar ook andere gedenkobjecten kun je samen maken of uitkiezen. Denk bijvoorbeeld aan een herinneringssieraad. Een sieraad kun je ook met een kleiner kindje uitkiezen of laten maken.

Herinneringen ophalen

Je kunt samen met het kind herinneringen ophalen. Dat kan op vele manieren. Je kunt bijvoorbeeld een mooi herinneringsplaatsje creëren in huis met spullen en foto's van de overledene, of samen een mooi fotoalbum maken. Een andere optie is om de plek te bezoeken waar het kind vaak kwam met de overledene of om haar of zijn laatste rustplek samen te bezoeken en mooie herinneringen op te halen.

Kinderen helpen met rouw

Door kinderen te betrekken bij de uitvaart help je ze een stukje in hun rouwproces. Ook na de uitvaart is het belangrijk om regelmatig te polsen hoe het gaat. Kinderen rouwen op een andere manier dan volwassenen. Zo stellen ze soms hun verdriet uit tot het voor hun gevoel beter gaat met de ouder en ze er meer ruimte voor hebben. Hun reactie kan dus later komen. Probeer altijd open te staan voor hun verdriet en geef dit ook aan. Wil je meer tips over hoe je kinderen kan helpen als ze te maken hebben met een verlies? Lees dan ons artikel een kind helpen met rouwen.