Familieperikelen

Het begon 15 jaar geleden, bij het overlijden van vader. De oudste zoon was het niet eens met de verdeling van de erfenis en in de jaren die volgden, werd de verwijdering tussen moeder en zoon alleen maar groter. De jongste zoon Rob en zijn vrouw Anneke hadden meerdere pogingen tot bemiddeling ondernomen, maar tevergeefs. Zij besloten moeder te steunen en Henk en zijn gezin verdwenen steeds meer naar de achtergrond. Inmiddels was alle contact verdwenen.

Toen het met moeder steeds slechter ging, wachtte Rob en Anneke een zware taak. De zorg kwam volledig op hun schouders terecht en ondanks dat de oudste zoon veel dichterbij zijn moeder woonde, veranderde dat niets in de situatie.

Zal ik het vertellen?

Moeder overleed en ik werd gebeld om als ritueelbegeleider de afscheidsdienst te verzorgen. We zaten aan de keukentafel en Rob begon te praten over waar en hoe hij en Anneke de dienst wilden hebben. Van de uitvaartverzorger met wie ik samenwerkte had ik al gehoord dat de familie gebrouilleerd was met elkaar. Ik wachtte af of de broer vanzelf ter sprake zou komen en dat gebeurde vrij snel.

Rob vond dat zijn broer Henk wel moest weten dat moeder was overleden, dus hij had hem gebeld en de rouwkaart gestuurd. Maar nu wist hij niet hoe dit zou uitpakken verder. Was zijn broer van plan om te komen en hoe zou hij zich gedragen? Rob bleef met allerlei vragen zitten en voelde zich hierdoor onzeker.

Ruimte voor afscheid en rouw

We namen de wensen door en ik vroeg naar de sprekers, de genodigden en de locatie. Het afscheid zou plaatsvinden in een heel klein kapelletje in het geboortedorp van moeder. We zouden er later in de week langsrijden om te kijken hoe het er van binnen uitzag.

De houding van Henk naar zijn moeder toe, al die verloren jaren vol ruzies en onaangename stiltes vormden voor Rob een enorm dilemma en het gaf hem niet de ruimte om te kunnen rouwen. Als ritueelbegeleider kon ik de situatie niet veranderen, maar ik kon wel proberen om tot een voor iedereen acceptabele afscheidsdienst te komen. Ik bood aan om Henk te bellen om te horen wat hij zou willen en Rob gaf met enige aarzeling het telefoonnummer.

Bemiddeling

Ik belde nog diezelfde avond en het gesprek verliep goed. Henk klonk eerder verslagen dan strijdlustig en ik was blij dat hij aangaf zowel naar de condoleance als naar de afscheidsdienst te komen. Hij wilde niet spreken, maar wel gewoon er bij zijn. Rob was opgelucht dat hij nu wist waar hij aan toe was en nam de regie weer over. Het volgende lastige moment kwam in het kapelletje, want wie zou waar gaan zitten?

We besloten om de twee gezinnen gescheiden te houden en gelukkig was er voldoende ruimte om het zo te regelen dat iedereen op de voorste rij kon zitten. Rob en Anneke en de kinderen zouden rechts bij de kist plaatsnemen en Henk en zijn gezin konden iets verder weg aan de linkerkant gaan zitten. De uitvaartdienst verliep zonder problemen. Rob wilde geen contact met zijn broer. Henk en zijn gezin hielden zich op de achtergrond. Alleen op de begraafplaats ontstond er een klein paniekmoment toen Henk toch toenadering zocht, maar ook dat was snel opgelost.

Achter elke voordeur zit een verhaal

Elke situatie die je als ritueelbegeleider aantreft is anders en vraagt een open en onbevooroordeelde houding. Wat ik ergens van vind is niet belangrijk en doet niet ter zake, want ik kan het toch niet veranderen. Het enige wat ik de mensen kan vragen is of zij bereid zijn om zich voor één dag los te maken van wat er speelt en ieder zijn of haar moment van afscheid te gunnen. Om dit vervolgens te faciliteren vraagt soms enige creativiteit, maar een passende oplossing is meestal snel gevonden.

Afscheid nemen kun je maar één keer doen, daar wil je dan toch met een goed gevoel op kunnen terugkijken?